Systeemdenken – Eén voor allen, allen voor één

Meer dan 150 jaar hebben de woorden “Eén voor allen, allen voor één“ beelden opgeroepen van vier jonge mannen die grote hindernissen, ontberingen, verwondingen en verlies overwinnen om samen één doel te bereiken. Alexandre Dumas verhaalt in zijn de roman De drie musketiers over Athos, Porthos en Aramis, die uiteindelijk bevriend raken met D’ Artagnan, en samen het complot van de op macht beluste kardinaal Richelieu verijdelen. Hun filosofie en motto “Eén voor allen, allen voor één“ staat als filosofie ook centraal bij “Systems Thinking”.

Systeemdenken
Deming en Ackoff zijn de grondleggers van het systeemdenken. Zij laten ons zien dat het geheel van delen een ander gedrag en andere eigenschappen kan hebben dan de afzonderlijke onderdelen zelf. Dit komt omdat elk onderdeel reageert op de ander. Wijzig je een onderdeel, dan treden er ook veranderingen op in de andere onderdelen. Veel managers, die geprobeerd hebben verbeteringen te bewerkstelligen door een probleem in slechts één onderdeel aan te pakken, hebben kennis gemaakt met “de wet van behoud van ellende”. Deze praktijk is volkomen verkeerd. Kwaliteitsverbetering moet gericht worden op beter laten aansluiten van het systeem op de doelstelling, niet alleen op het herstellen van het defecte onderdeel.

Ingewikkeld versus Complex
Een interessante benadering om systemen te begrijpen is om het verschil tussen ingewikkeld en complex te beschouwen. Een auto is een voorbeeld van een ingewikkeld systeem; het heeft vele onderdelen en interacties, die, behalve door een ingenieur, niet gemakkelijk worden begrepen. Maar een ingewikkeld apparaat is uiteindelijk te begrijpen en voorspelbaar. Ingewikkeld wordt complex als mensen onderdeel van een systeem worden, omdat het gedrag van mensen onvoorspelbaar is. De output van een complex systeem dat uit een auto en zijn bestuurder bestaat is nooit volledig voorspelbaar.

Complexe organisaties
De ideeën van Deming en Ackoff maken het ons mogelijk om te beheersen wat wij niet kunnen controleren of voorspellen. De complexe organisaties vandaag zijn niet meer te beheersen met de traditionele hiërarchische structuur. Het is in veel organisaties noodzakelijk om over te gaan op systeemdenken. Organisaties zijn net als families of sportteams sociale systemen. Ze zijn extreem complex omdat ze bestaan uit mechanische, biologische en mentale subsystemen die op de juiste manier moeten worden geïntegreerd. Managers moeten rekening houden met de belangen van de individuele medewerkers, de afdelingen en de organisatie als geheel. Alle doelen moeten worden beschouwd en optimaal op één lijn worden gebracht.

Advertentie