Derde editie van ISO 14971 – Wat gaat er veranderen

Afgelopen maand is ISO Guide 63:2019 “Richtlijn voor de ontwikkeling en opname van veiligheidsaspecten in internationale normen voor medische hulpmiddelen” gepubliceerd. Dat zal fabrikanten weinig interesseren, want de norm is bedoeld voor auteurs van normen. Het geeft richtlijnen over welke termen moeten worden gehanteerd in nieuwe normen. Maar deze publicatie kan worden gezien als vooraankondiging van de nieuwe normen voor risicomanagement: ISO 14971 “Medische hulpmiddelen – Toepassing van risicomanagement voor medische hulpmiddelen” en het bijbehorende technische rapport ISO TR 24971 “Medische hulpmiddelen- Richtlijn voor de toepassing van ISO 14971”. Ik schreef hierover vorig jaar een blog.

De derde editie van ISO 14971 is nu beschikbaar als definitief concept (FDIS). Deze nieuwe versie van ISO 14971 zal waarschijnlijk worden gepubliceerd als ISO 14971:2019. Het is een evolutionaire ontwikkeling van ISO 14971:2007, in plaats van een breuk met de eerder gebruikte concepten.

Toen ISO 14971 voor het laatst werd herzien in 2007, bracht het Europees Comité voor Standaardisatie een Europese Normatieve (EN) versie uit, die hiaten identificeerde tussen de internationale norm en de Europese regelgeving. EN ISO 14971:2012 belicht zeven controversiële afwijkingen waarbij Europese regelgevers vonden dat de norm niet voldoet aan de Richtlijn Medische Hulpmiddelen. Volledige overeenstemming met de Europese verordening medische hulpmiddelen is niet bereikt vanwege de belangen van overige gebieden. Het nieuwe ontwerp bevat echter wijzigingen die een aantal van de afwijkingen in EN ISO 14971:2012 aanpakken. Hieronder wordt elk van de 7 afwijkingen vermeld en worden hyperlinks naar voorgaande blogs die elke individuele afwijking uit de ISO 14971:2012 bespreken. De derde editie van ISO 14971 moet vijf van deze zeven afwijkingen afhandelen.

• Verwaarloosbare risico’s – Het woord ‘te verwaarlozen’ stond slechts op één plaats in de hoofdtekst van de norm als een opmerking met betrekking tot bijlage D.8. In het concept werd bijlage D verwijderd en verplaatst naar ISO TR 24971 en de opmerking werd verwijderd uit clausule 3.4 – nu clausule 4.4 in het concept. Deze afwijking moet volledig zijn opgelost door het ontwerp.
• Risicoacceptatie – Clausule 7 werd hernummerd tot clausule 8 in het ontwerp, maar de titel van deze clausule werd ook gewijzigd van “Evaluatie van de aanvaardbaarheid van de algehele restrisico’s” in “Evaluatie van de algehele restrisico’s.” Als u echter de clausule leest verwijst het nog steeds naar het bepalen van de aanvaardbaarheid van risico’s. In noot 2 van bijlage ZA van het ontwerp wordt bepaald dat het vaststellen van een aanvaardbaar risico in overeenstemming moet zijn met de essentiële eisen 1, 2, 5, 6, 7, 8, 9, 11 en 12 van de richtlijn. Deze afwijking moet volledig zijn opgelost door het ontwerp.
• ALARP versus “Voor zover mogelijk” – De Europese Commissie is van mening dat het concept van “ALARP” economische overwegingen inhoudt, en sommige bedrijven hebben financiële mogelijkheden gebruikt als reden om bepaalde risicocontroles niet te implementeren. ALARP is verwijderd uit de toelichting in de clausule van het risicobeheerplan en door bijlage D.8 te verplaatsen naar ISO / TR 24971 en opmerking 1 toe te voegen in bijlage ZA. Deze afwijking moet volledig zijn opgelost door het ontwerp.
• Risico-baten analyse – De tegenstrijdigheid in de vereisten tussen ISO 14971 en de MDD, die betrekking heeft op het bepalen wanneer een risico-baten analyse moet worden uitgevoerd, is niet bijgewerkt. Deze afwijking wordt niet opgelost door het ontwerp. Bedrijven die producten met CE-markering op de markt brengen, moeten een risico-baten analyse uitvoeren voor alle resterende risico’s en alle individuele risico’s, ondanks de formulering van de norm.
• Risicobeheersing – De tegenstelling tussen ISO 14971 en de MDD met betrekking tot het bepalen wanneer risicobeheersmaatregelen moeten worden ingevoerd. ISO 14971 geeft fabrikanten de optie om geen risicobeheersmaatregelen te nemen als het individuele risico acceptabel is, terwijl de MDD vereist dat risicobeheersing voor alle risico’s wordt geïmplementeerd, tenzij de risicobeheersing extra risico’s creëert die de algehele risico’s vergroten of de risicobeheersing de risico’s niet daadwerkelijk verder vermindert. Deze afwijking wordt niet opgelost door het ontwerp. Bedrijven die CE-markering willen toepassen moeten risicobeheersing voor alle individuele risico’s implementeren, ondanks de formulering van de norm.
• Opties voor risicobeheersing – De bedoeling van clausule 6.2 in ISO 14971:2007 was waarschijnlijk hetzelfde als de MDD. De Europese Commissie heeft het ontbrekende woord ‘constructie’ echter als belangrijk aangemerkt. Om misverstanden te voorkomen, heeft het TC210-comité daarom de formulering van Verordening (EU) 2017/745 overgenomen. Deze afwijking moet volledig zijn opgelost door het ontwerp.
• IFU-validatie – Nogmaals om misverstanden te voorkomen, heeft het TC210-comité de formulering van Verordening (EU) 2017/745 overgenomen. De voorbeelden van informatie voor de veiligheid (d.w.z. waarschuwingen, voorzorgsmaatregelen en contra-indicaties) zijn echter niet opgenomen. Hopelijk bevat de definitieve versie van de 3e editie deze voorbeelden. Clausule 8, evaluatie van het algehele restrisico, werd ook geherformuleerd om te vermelden dat: “de fabrikant beslist welke resterende risico’s moeten worden bekendgemaakt en welke informatie in de begeleidende documentatie moet worden opgenomen om die resterende risico’s bekend te maken.” Deze afwijking moet volledig zijn opgelost door het ontwerp.

Het is onzeker of het Europees Comité voor Standaardisatie vindt dat de oorspronkelijke afwijkingen zijn opgelost totdat de Europese Commissie de EN versie publiceert. Aangenomen kan worden dat de EU van mening is dat de eisen van de MDR met betrekking tot risicobeheer slechts gedeeltelijk worden afgedekt door de derde editie. Dit betekent dat er opnieuw een dreiging is van aanvullende eisen en normatieve interpretaties in de Z-bijlagen, wat zou kunnen leiden tot de publicatie van EN ISO 14971:2020. Gezien de achterstand bij het Europees Comité voor Standaardisatie bij het harmoniseren van standaarden is er nog geen nieuwe EN-versie van de standaard in de maak, dus enige duidelijkheid kan wel op zich laten wachten.

Tegelijkertijd heeft ISO ook ISO TR 24971 herzien, die ook beschikbaar is als concept. Deze “verklarende norm” wordt steeds belangrijker omdat deze nu enkele van de niet-normatieve bijlagen van de oude ISO 14971 bevat. Veel nuttige bijlagen zijn dus verplaatst naar ISO 2497. Dit maakt ISO 14971 gestroomlijnder, maar dwingt fabrikanten om een tweede norm te kopen. In ISO 14971 blijven maar 3 bijlagen over:

• Rationale voor de vereisten (voorheen bijlage A)
• Risicomanagementproces voor medische hulpmiddelen (voorheen bijlage B)
• Fundamentele concepten voor risico (voorheen bijlage E)

Voordeel (“Benefit”)

Nieuw is de definitie voor Benefit:

Positieve impact of gewenste uitkomst van het gebruik van een medisch hulpmiddel op de gezondheid van een individu, of een positieve impact op patiëntmanagement of volksgezondheid.

Bron: ISO 14971, 3e editie

Voorbeelden van deze voordelen zijn:

• Sneller herstel, vollediger herstel
• Genezen met minder bijwerkingen
• Nauwkeuriger diagnose
• Betere openbare gezondheidszorg

Dit maakt duidelijk dat het voordeel verwijst naar een medisch voordeel en niet bijvoorbeeld naar een hoger economisch voordeel voor de fabrikant.

De norm stelt niet echt nieuwe eisen. De nieuwe ISO TR 24971 breidt de richtlijnen voor het bepalen van voordelen en criteria voor risico-batenanalyses uit en biedt specifieke voorbeelden van dit soort beslissingen.

Overigens blijf ik spreken van een risico-batenanalyse. In de norm is risk/benefit analysis gewijzigd in benefit/risk analysis, maar baten-risicoanalyse vind ik niet lekker bekken. Vergeef me deze eigenwijsheid.

State of the Art

Het blijft de taak van het management  om het risicobeleid te bepalen. Dit moet gebaseerd zijn op de stand van de techniek. De derde editie van ISO 14971 voegt ten minste een definitie van de term “state of the art” toe:

Ontwikkelde fase van technische bekwaamheid met betrekking tot producten, processen en diensten, op een bepaald moment gebaseerd op de relevante geconsolideerde bevindingen van wetenschap, technologie en ervaring

Bron: ISO 14971, 3e editie

Deze stand van zaken kan niet worden vergeleken met de stand van de wetenschap. In plaats daarvan is het meer in overeenstemming met algemeen aanvaarde technische en medische “goede praktijken”.

Een nieuw kenmerk van de derde editie van ISO 14971 is dat de fabrikanten acceptatiecriteria kunnen definiëren voor de evaluatie van individuele risico’s die verschillen van die welke worden gebruikt voor de evaluatie van het totale resterende risico. De acceptatiecriteria voor de individuele risico’s kunnen worden gebruikt om te beslissen over de noodzaak van risicobeheersmaatregelen. De acceptatiecriteria voor het totale risico kunnen worden gebruikt om te beslissen of het product in de handel kan worden gebracht.

IT-beveiliging in omvang

De derde editie van ISO 14971 omvat expliciet risico’s als gevolg van onvoldoende “gegevens- en systeembeveiliging”. Het definieert echter geen specifieke vereisten.

Hoewel het afwegen van medische voordelen tegen ‘veiligheidsrisico’s’ zinvol is, kan het afwegen van medische voordelen tegen ‘beveiligingsrisico’s’ tot verwarring leiden. Een verhoogde beveiliging kan zelfs negatieve effecten hebben op de veiligheid.

Redelijkerwijs te voorzien misbruik

ISO 14971:2019 voegt de expliciete vereiste toe om redelijkerwijs te voorzien misbruik te analyseren. Het definieert dit “redelijkerwijs te voorzien misbruik” als volgt:

Gebruik van een product of systeem op een manier die niet door de fabrikant is bedoeld, maar die kan voortvloeien uit gemakkelijk voorspelbaar menselijk gedrag

Bron: ISO 14971, 3e editie

Dergelijk misbruik kan opzettelijk of onopzettelijk zijn. Een voorbeeld is bijvoorbeeld het gebruik van een medisch hulpmiddel zonder eerst de gebruiksaanwijzing aandachtig te lezen.

Veiligheidskenmerken

De eisen met betrekking tot de veiligheidskenmerken zijn niet gewijzigd, maar wel in een afzonderlijk hoofdstuk ondergebracht. De fabrikanten moeten deze kenmerken, die essentieel zijn voor de veiligheid van het hulpmiddel, kwalitatief en kwantitatief vastleggen – bij voorkeur met limieten. Alle IEC 60601-1-experts zullen onmiddellijk denken aan de essentiële prestatiekenmerken. En terecht!

Restrisico

Een andere belangrijke verandering van ISO 14971 betreft hoe om te gaan met resterende risico’s die overblijven na implementatie van beheersmaatregelen. Volgens de norm moeten fabrikanten:

• De methode beschrijven voor het evalueren van het totaal aan resterende risico’s.
• Criteria definiëren voor de aanvaardbaarheid van individuele risico’s en het totale restrisico.
• Een risico-baten beoordeling uitvoeren op individuele restrisico’s die niet aan de criteria voldoen, en op het totale restrisico.
• Processen implementeren om de risicomanagementdocumentatie continu bij te werken, inclusief de productie- en postproductiegegevens.

Het is belangrijk op te merken dat bij het evalueren van het resterende risico, het accepteren van veel kleine risico’s één groot risico kan vormen.

Productie- en postproductie-eisen

De meest voor de hand liggende verandering heeft betrekking op risicobeheer in productie en de post-productiefase, d.w.z. de post-market fase. De vereisten lijken sterk op die van de MDR. De derde editie van ISO 14971 biedt meer informatie over het verzamelen van productie- en postproductiegegevens en voegt drie nieuwe sub-clausules toe: Informatieverzameling (10.1), Informatiebeoordeling (10.2) en Acties (10.3).

De sub-clausule over het verzamelen van informatie vereist dat bedrijven de volgende productie- en monitoringgegevens verzamelen; door gebruikers gegenereerde gegevens; gegevens afkomstig van installatie, gebruik en onderhoud; gegevens vanuit de leveringsketen; en gegevens met betrekking tot de nieuwste stand van zaken, zoals openbare informatie, nieuwe normen, gegevens of alternatieve hulpmiddelen of behandelingen. Zowel de MDR als de derde editie van ISO 14971 vereisen proactieve verzameling en evaluatie van gegevens uit post-ontwikkelingsfasen.

De bijzin van de informatiebeoordeling heeft betrekking op voortdurende monitoring en vereist van fabrikanten dat zij rekening houden met de informatie die zij verzamelen wanneer de stand van de techniek verandert. De verzamelde informatie moet worden gebruikt om te bepalen of:

• er rekening gehouden moet worden met nieuwe gevaren die niet eerder zijn overwogen,
• de risico’s (waarschijnlijkheid en ernst van schade) correct zijn beoordeeld, en
• de risico’s nog steeds acceptabel zijn, bijvoorbeeld omdat de stand van de techniek is veranderd.

De fabrikant moet vervolgens handelen op basis van de resultaten van deze evaluatie. Meer specifiek vermeldt de derde editie van ISO 14971 maatregelen met betrekking tot het medische hulpmiddel (bijvoorbeeld implementatie van nieuwe risico beperkende maatregelen) en maatregelen die betrekking hebben op risicobeheer (bijvoorbeeld de acceptatiecriteria gebruikt bij de evaluatie van de individuele en het overall risico). De interactie van risicobeheer en de klinische evaluatie wordt niet beschreven in de derde editie van 14971 en wordt alleen in zeer basale termen beschreven in de herziene ISO TR 24971. Ook hierbij zullen de verschillen in wetgeving een rol hebben gespeeld.

Conclusie

De derde editie van ISO 14971 maakt de al goede tweede editie nog beter. Veel veranderingen zijn redactioneel van aard en zorgen voor meer duidelijkheid en maken het strenger.

Sommige verklaringen zijn volledig verdwenen. De oude ISO 14971 had duidelijk gemaakt dat het risico niet kan worden berekend door eenvoudigweg de ernst en de waarschijnlijkheid van schade te vermenigvuldigen. Aangezien 95% van de fabrikanten precies op deze wijze de risico prioriteit berekent, is het opmerkelijk dat deze beperking uit de norm is verdwenen.

De hoofdstukken van de norm zijn afgestemd op de hoofdstukstructuur gebruikelijk voor ISO normen. Hierdoor is er een hoofdstuk Normatieve Verwijzingen tussengevoegd als tweede hoofdstuk. Deze redactionele wijziging betekent dat de nummering van alle volgende hoofdstukken is aangepast, waardoor fabrikanten hun SOP’s, werkinstructies, sjablonen, enz. moeten controleren om te bepalen of de verwijzingen naar de hoofdstukstructuur nog steeds correct zijn.

Ondanks deze nadelen moeten fabrikanten gemakkelijk kunnen omschakelen naar deze derde editie van ISO 14971.

Het plan is om de revisie werkzaamheden tijdens de ISO TC 210-bijeenkomst in Londen in oktober af te ronden. ISO 14971 wordt naar verwachting in november gepubliceerd en ISO TR 24971 ongeveer twee maanden later.

Advertentie